ماده 25 قانون مجازات اسلامی
متن ماده 25 قانون مجازات اسلامی
محکومیت قطعی کیفری در جرائم عمدی، پس از اجرای حکم یا شمول مرور زمان، در مدت زمان مقرر در این ماده محکوم را از حقوق اجتماعی به عنوان مجازات تبعی محروم می کند:
الف - هفت سال در محکومیت به مجازات های سالب حیات و حبس ابد از تاریخ توقف اجرای حکم اصلی
ب - سه سال در محکومیت به قطع عضو، قصاص عضو در صورتی که دیه جنایت وارد شده بیش از نصف دیه مجنیٌ علیه باشد، نفی بلد و حبس تا درجه چهار
پ - دو سال در محکومیت به شلاق حدی، قصاص عضو در صورتی که دیه جنایت وارد شده نصف دیه مجنیٌ علیه یا کمتر از آن باشد و حبس درجه پنج
تبصره 1 - در غیر موارد فوق، مراتب محکومیت در پیشینه کیفری محکوم درج می شود لکن در گواهی های صادره از مراجع ذیربط منعکس نمی گردد مگر به درخواست مراجع قضایی برای تعیین یا بازنگری در مجازات
تبصره 2 - در مورد جرائم قابل گذشت در صورتی که پس از صدور حکم قطعی با گذشت شاکی یا مدعی خصوصی، اجرای مجازات موقوف شود اثر تبعی آن نیز رفع می شود.
تبصره 3 - در عفو و آزادی مشروط، اثر تبعی محکومیت پس از گذشت مدت های فوق از زمان عفو یا اتمام مدت آزادی مشروط رفع می شود. محکوم در مدت زمان آزادی مشروط و همچنین در زمان اجرای حکم نیز از حقوق اجتماعی محروم می گردد.
شرح
ماده 25 قانون مجازات اسلامی، در مورد نوعی از مجازات ها صحبت می کنه که در حکم هیچ محکومی ذکر نمیشه، اما به طور خودکار، برای برخی از محکومین اعمال میشه و اونها رو از حقوق اجتماعی خاصی که لیست شون در ماده 26 ذکر شده، محروم میکنه. که به این نوع از مجازات ها، اصطلاحا مجازات تبعی گفته میشه.
اما در مواجهه با این ماده، توجه به چند نکته ضروریه:
- محرومیت از حقوق اجتماعی بر اساس ماده 25 قانون مجازات اسلامی، فقط با محکومیت قطعی کیفری ایجاد میشه. پس هیچ حکم غیرقطعی و قابل اعتراضی، محکوم رو از حقوق اجتماعی محروم نمیکنه!
- این محرومیت فقط در جرایم عمدی اعمال میشه و محکومیت به مجازات در جرایم غیر عمدی، موجب محرومیت موضوع ماده 25 قانون مجازات اسلامی نیست.
- در جرایم قابل گذشت، هر زمان که شاکی از شکایتش صرفنظر و گذشت کنه، علاوه بر متوقف شدن اجرای مجازات، تمامی مجازات های تبعی هم لغو میشن.
- محکومیت به مجازات هایی غیر از موارد ذکر شده در ماده 25 قانون مجازات اسلامی، به این معنی نیست که پیشینه کیفری محکوم پاک میشه، بلکه این محکومیت ها در پیشینه کیفری ثبت میشه، فقط اگر ارگان یا نهادی گواهی عدم سوءپیشینه درخواست کنه، این محکومیت در گواهی ثبت نمیشه. ولی در مواردی مثل مجازات تکرار جرم، این سوءپیشینه کاملا موثر هست!
محکومیت های فاقد مجازات تبعی
ماده 25 قانون مجازات اسلامی، از محکومیت هایی صحبت کرده که باعث محرومیت از حقوق اجتماعی میشن و اونها رو به طور کامل بیان کرده. نتیجه اخلاقی بحث اینه که مجازات های زیر، محکوم رو از این حقوق محروم نمیکنه:
حبس درجه 6 تا 8، شلاق تعزیری، جزای نقدی، مصادره اموال، انتشار حکم در رسانه ها، انفصال دایم و موقت، محرومیت از حقوق اجتماعی به عنوان مجازات اصلی ( ماده 19 قانون مجازات اسلامی )
محرومیت مادام العمر از برخی حقوق اجتماعی
درسته که ماده 25 قانون مجازات اسلامی، مدت های معینی رو برای این نوع از محرومیت ها ذکر کرده، اما بر اساس ماده 26، برخی از حقوق اجتماعی هستن که فرد محکوم به هرکدوم از مجازات های ذکر شده در ماده 25، برای ابد از اونها محروم میشه. این حقوق عبارتند از:
- داوطلب شدن در انتخابات ریاست جمهوری، مجلس خبرگان رهبری، مجلس شورای اسلامی و شوراهای اسلامی شهر و روستا
- عضویت در شورای نگهبان، مجمع تشخیص مصلحت نظام یا هیات دولت و تصدی معاونت رییس جمهور
- تصدی ریاست قوه قضاییه، دادستانی کل کشور، ریاست دیوان عالی کشور و ریاست دیوان عدالت اداری
ماده 25 قانون مجازات اسلامی؛ انتقادات وارده
یکی از مهمترین ایراداتی که به این ماده وارد شده، اینه که اصولا برخورداری مردم از حقوق اجتماعی برای همه مردم یکسان نیست و براشون به یک اندازه اهمیت نداره. به همین دلیل، محرومیت از چنین حقوقی هم براشون خیلی مهم نیست. و همین موضوع، تاثیر مجازات های تبعی بر مجرمان حرفه ای رو مورد تردید قرار میده.
بعلاوه، اصل شخصی سازی مجازات ها در مورد مجازات های تبعی کاربرد نداره و موارد ذکر شده در مورد محکومین باید بدون کم و کاست اجرا بشه و قاضی، مجاز به دخل و تصرف در میزان مجازات ها نیست!
گذشته از تمام این موارد، ماده 25 قانون مجازات اسلامی بیان میکنه که شمول مرور زمان اجرای مجازات، مبدا مجازات تبعی هست. یعنی بعد از گذشتن مدت مرور زمان (رجوع کنید به ماده 107) تازه مجازات تبعی شروع میشه! در حالیکه اصولا محکومان بعد از گذشت مدت مرور زمان، به اعاده حیثیت نائل میشن و شروع نوع دیگه ای از مجازات ها، معنایی نداره و عادلانه نیست.
مطالب مرتبط
ماده 608 قانون مجازات اسلامی تعزیرات، توهین
ماده 134 قانون مجازات اسلامی، تعدد جرم
ماده 669 قانون مجازات اسلامی تعزیرات، تهدید
ماده 638 قانون مجازات اسلامی، بدحجابی و ...
ماده 697 قانون مجازات اسلامی تعزیرات، افترا
ماده 637 قانون مجازات اسلامی تعزیرات، رابطه نامشروع
