ماده 638 قانون مجازات اسلامی تعزیرات؛ بدحجابی، روزه خواری، و هرچیز دیگری که فکرش را بکنید!
نفوذ فقه در قوانین ایران، خیلی بیشتر از چیزیه که بشه تصورش رو کرد! این رو به راحتی از قانون مجازات اسلامی میشه فهمید. جایی که قانون گذار تا تونسته، تک تک جرایم و مجازات های فقهی رو نام برده و تدوین کرده. اما باز هم برای این که خیالش راحت بشه، در یک ماده کلی، به اسم ماده 638 قانون مجازات اسلامی تعزیرات، هر چیزی رو که ممکن بوده از قلم بندازه، به صورت کلی جرم انگاری کرده تا خیال همه از بابت اجرای احکام اسلامی راحت بشه!
متن ماده 638 قانون مجازات اسلامی
هر کس علناً در انظار و اماکن عمومی و معابر تظاهر به عمل حرامی نماید، علاوه بر کیفر عمل به حبس از ده روز تا دو ماه یا تا (74) ضربه شلاق محکوم می‌گردد و در صورتی که مرتکب عملی شود که نفس آن عمل دارای کیفر نمی‌باشد ولی عفت عمومی را جریحه‌دار نماید فقط به‌حبس از ده روز تا دو ماه یا تا (74) ضربه شلاق محکوم خواهد شد.
تبصره - زنانی که بدون حجاب شرعی در معابر و انظار عمومی ظاهر شوند به حبس از ده روز تا دو ماه و یا از پنجاه هزار تا پانصد هزار ریال جزای‌نقدی محکوم خواهند شد.
شرح
اولین نکته ای که در مواجهه با ماده 638 قانون مجازات اسلامی به ذهن میرسه، اینه که اصولا منظور قانون گذار از عمل حرام چیه؟! همونطور که میدونیم، اعمال حرام، طیف گسترده ای دارن و حتی بسته به مشرب و مسلک فقهی، حکم بعضی افعال تغییر میکنه و تکلیف دقیقشون مشخص نیست!
پس باید از قانونگذار پرسید که:
- عمل حرام چی هست؟!
- از چارچوب نظرات فقهی کدوم فقیه، این اعمال رو مشخص می کنیم؟!
- تکلیف اعمالی که درباره حکم آنها میان فقها اختلاف هست، چیه؟!
- آیا ترک کردن واجبات هم شامل این حکم قرار می گیره یا خیر؟!
- و...
پس ما در اولین قدم، یه ابهام بسیار بزرگ در خصوص ماده 638 قانون مجازات اسلامی داریم که دقیقا مشخص نکرده جرم مورد بحث چیه. ارجاع محقق و قاضی به منابع فقهی هم مشکل رو حل نمیکنه. چون علاوه بر سوالات بالا، این مساله با اصل قانونی بودن جرم و مجازات هم ناسازگاری داره.
همونطور که در اصل سی و ششم قانون اساسی صریحا ذکر شده، "حکم به مجازات و اجرای آن باید تنها از طریق دادگاه صالح و به موجب قانون باشد" این اصل خیلی واضح میگه که قانونگذار نمیتونه مسئولیت تعیین جرم و مجازات رو به دوش کتب فقهی بندازه. اصل صد و شصت و هشتم قانون اساسی هم دقیقا به همین مفهوم اشاره میکنه.
(شاید کسی با استناد به اصل 168 قانون اساسی، بگه قاضی میتونه برای پیدا کردن حکم قضیه، به منابع معتبر فقهی رجوع کنه. در حالیکه حکم این اصل عامه و حکم اصول 38 و 169، خاص! و اگر این احکام رو باهم جمع کنیم، به این نتیجه میرسیم که اصل 168 نمیتونه در مسائل جزایی هم حاکم باشه!)
همچنین، قانونگذار حق نداره قاضی رو وادار کنه که مجازات شرعی و فقهی رو از جایی غیر از متون قانونی استخراج و اجرا کنه! دلیلش هم مشخصه. قاضی، عضوی از قوه قضاییه هست. در حالیکه قانونگذاری و جرم انگاری یک عمل و تعیین مجازات برای اون، تنها و تنها وظیفه قوه مققنه هست! بنابراین، سپردن این وظیفه به قضات، خلاف اصل تفکیک قوا هم به حساب میاد!
اعمال جریحه دار کننده عفت عمومی!
قبل از هرچیزی، باید مشخص کنیم که اعمال خلاف عفت عمومی یعنی چی؟! برای اینکار، از تبصره ماده 306 قانون مجازات اسلامی کمک می گیریم:
- منظور از جرایم منافی عفت در این قانون، جرایم جنسی حدی، همچنین رابطه نامشروع تعزیری مانند تقبیل و مضاجعه است. (تقبیل یعنی بوسیدن و مضاجعه یعنی برهنه بودن زن و مرد در کنار هم، زیر یک پتو!)
از این ماده متوجه میشیم که اعمال جریحه دار کننده عفت عمومی که در ماده 638 قانون مجازات اسلامی بهش اشاره شده، مواردیه که به مسائل جنسی و زناشویی و ... ربط پیدا میکنه!
مثالی که در این مورد بسیار مرسومه، اینه که زن و شوهری، توی پارک، همدیگه رو ببوسن یا توی یه مکان عمومی، رابطه جنسی داشته باشن! این اعمال ذاتا مجازه، اما چون در ملاعام انجام میشه و عفت عمومی رو جریحه دار میکنه، جرم محسوب میشه!
مجازات بی حجابی
ابهامات ماده 638 قانون مجازات اسلامی، به مواردی که گفتیم ختم نمیشه. سومین و آخرین حلقه از زنجیره این ابهامات، مربوط میشه به واژه حجاب شرعی! کسی دقیقا نمیدونه این عبارت یعنی چی!
- آیا حجاب شرعی یعنی چادر مشکی؟!
- آیا شال و روسری هم حجاب شرعی محسوب میشن؟!
- آیا مقنعه مشکی حجاب شرعیه؟! مقنعه صورتی چطور؟!
- نسبت انتهای مانتو به زانوی بانوان، باید چطور باشه تا عنوان حجاب شرعی بر اون صدق کنه؟!
- خانومی که همراه چادر ملی مشکی، کتونی صورتی می پوشه و لاک قرمز میزنه و آرایش غلیظ داره، باحجاب محسوب میشه یا بی حجاب؟!
دقت کنید که تک تک این ابهامات در ماده 638 قانون مجازات اسلامی، باعث میشه برخوردهای سلیقه ای و کاملا دلبخواهی رخ بده. ممکنه دختری که از نظر گشت ارشاد بی حجابه، از نظر حراست دانشگاه باحجاب باشه و برعکس!
پس می بینیم که صرف داشتن دغدغه برای اسلامی کردن همه چیز، نمی تونه جامعه رو به هدف برسونه. قانون بعنوان ترازو و معیاری برای تعیین حد و مرز رفتار افراد جامعه، باید دقیقا منظور خودش رو توضیح بده وگرنه بیشتر باعث هرج و مرج و آشفتگی میشه. بعلاوه، قانون باید بر افراد مشابه با اعمال مشابه، به صورت یکسان اجرا بشه. قوانین فیزیک، دقیقا به همین دلیل قانون محسوب میشن! تفاوتی نداره که آب رو تقی به جوش بیاره یا نقی. اگر شرایط فیزیکی هر دو یکسان باشه، هر دو هم در صد درجه به جوش میان. در حالی که دو شخص با دو عمل یکسان، به دو قاضی متفاوت ارجاع داده میشن. اولی به استناد ماده 638 قانون مجازات اسلامی تبرئه میشه، اما دومی به مجازات میرسه!
با این توضیحات، آیا میشه به این متن، قانون گفت؟!
مطالب مرتبط
ماده 608 قانون مجازات اسلامی تعزیرات، توهین
ماده 134 قانون مجازات اسلامی، تعدد جرم
ماده 25 قانون مجازات اسلامی، مجازات تبعی
ماده 690 قانون مجازات اسلامی، تصرف عدوانی، مزاحمت و ممانعت از حق!
ماده 745 قانون مجازات اسلامی، انتشار عکس های خصوصی!
