قانون مجازات اسلامی تعزیرات
تعزیرات، به اون بخش از مجازات ها گفته میشه که مقدار و نوعش، در شرع تعیین نشده و تصمیم گیری در این خصوص، به عهده حاکم شرع (قاضی) هست. به این ترتیب، مشخص میشه که لغت تعزیر، از ادبیات فقهی به ادبیات حقوقی ایران وارد شده...
کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی، تعزیرات
اصولا در فقه جزای اسلامی، مجازات ها به سه دسته اصلی حدود، قصاص و دیات تقسیم میشن. این سه گروه، به صورت کامل و با جزئیات فراوان در متون شرعی بیان شدن و حتی شیوه اجرای اونها هم مشخص شده. اما مسلما هیچ متن فقهی یا جزایی، نمی توانه تمامی مجازات ها رو پیش بینی کنه و برای تک تک اونها به تفصیل حکم صادر کنه. چون باید مساله زمان و مکان و چارچوب های اجتماعی رو هم درنظر گرفت. بعضی از جرایم، در برخی از جوامع، اساسا امکان وقوع ندارن.
به این ترتیب، تعیین بخشی از مجازات ها به عهده قاضی و حاکم گذاشته شده تا با توجه به شرایط اجتماعی، برخی اعمال رو جرم انگاری کنه و برای اونها مجازات در نظر بگیره.
البته تعریفی که ما ارائه دادیم، تعریف حقوقی بود و از اونجایی که فقه و حقوق مساوی هم نیستن و با هم تفاوت دارن، بهتره که نگاهی هم به ادبیات فقها در تعریف و تبیین تعزیر بندازیم.
تعزیر از دیدگاه فقها
از قدیمی ترین تعاریف تعزیر، میشه به تعریف ابوصلاح حلبی اشاره کرد که بیان میکنه :
- تعزیر عبارت از تادیبی است که خداوند سبحان، برای بازداشتن بزهکار و سایر افراد دارای مسئولیت، متعبد نموده است و برای ترک امور واجب و ارتکاب امور قبیحی که شرعا حدی برای آن ها معین نشده است، بدان حکم داده میشود!
اما تعریف دوم که شباهت هایی هم با تعریف قبلی داره، با توجه به مجازات حدی صورت گرفته و توسط محقق حلی در کتاب شرایع الاسلام ارائه شده:
حد به جرمی راجع است که مستوجب مجازات معین بوده و هر جرمی که چنین خصیصه ای نداشته باشد، تعزیر است!
تعزیرات در قانون مجازات اسلامی
اولین جایی که در قانون مجازات با مفهوم تعزیر روبرو میشیم، ماده 18 قانون مجازات اسلامی مصوب 92 هست که بیان میکنه:
تعزیر مجازاتی است که مشمول عنوان حد، قصاص یا دیه نیست و به موجب قانون در موارد ارتکاب محرمات شرعی یا نقض مقررات حکومتی تعیین و اعمال می گردد. نوع، مقدار، کیفیت اجراء و مقررات مربوط به تخفیف، تعلیق، سقوط و سایر احکام تعزیر به موجب قانون تعیین می شود. دادگاه در صدور حکم تعزیری، با رعایت مقررات قانونی، موارد زیر را مورد توجه قرار می دهد:
الف - انگیزه مرتکب و وضعیت ذهنی و روانی وی حین ارتکاب جرم
ب - شیوه ارتکاب جرم، گستره نقض وظیفه و نتایج زیانبار آن
پ - اقدامات مرتکب پس از ارتکاب جرم
ت - سوابق و وضعیت فردی، خانوادگی و اجتماعی مرتکب و تأثیر تعزیر بر وی
این مجازات های تعزیری، همگی در بخشی از قانون تحت عنوان کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی تعزیرات جمع و تدوین شدن. بنابراین، تمامی مجازات های غیر از حدود شرعی، قصاص و دیه، در اون بخش بررسی میشن و طیف وسیعی از جرایم رو دربر میگیره. از جرایم شرعی، تا جرایم صرفا حکومتی! و همونطور که دیدیم، اختیار تعیین مجازات در این جرایم، به دست دولت هست!
مطالب مرتبط
ماده 608 قانون مجازات اسلامی تعزیرات، توهین
ماده 134 قانون مجازات اسلامی، تعدد جرم
ماده 25 قانون مجازات اسلامی؛ مجازات تبعی
ماده 697 قانون مجازات اسلامی تعزیرات، افترا
ماده 637 قانون مجازات اسلامی تعزیرات، رابطه نامشروع
